W depresji prawie zawsze występuje smutek

Kto leczy depresję

Leczeniem depresji zajmuje się psychiatra, a jeśli łatwo można zidentyfikować objawy, leczenie może poprowadzić lekarz pierwszego kontaktu (lekarz POZ). Do psychiatry nie potrzebujesz skierowania. W najcięższych przypadkach depresja wymaga hospitalizacji i leczenia w ośrodkach specjalizujących się w pomocy osobom dotkniętym problemem depresji oraz ich rodzinie i bliskim.

Pomoc znajdziesz w:

• poradniach zdrowia psychicznego
• szpitalach lub oddziałach psychiatrycznych
• ośrodkach interwencji kryzysowej
• poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

Jak leczy się depresję

Leczenie depresji jest procesem długotrwałym. Stosuje się w nim leki, które poprawiają nastrój, oraz psychoterapię. Polega ona m.in. na znalezieniu przyczyn zaburzeń, przyjrzeniu się sobie, przyswojeniu korzystnych zachowań, zmianie myślenia na pozytywne. Do psychologa i na psychoterapię potrzebujesz skierowanie. Otrzymasz je od lekarza POZ lub od psychiatry.

Objawy depresji

We wszystkich przypadkach objawy depresji, mniej lub bardziej nasilone, występują prawie codziennie, trwają co najmniej dwa tygodnie, powodują niepokój i mają skutki zawodowe, społeczne i rodzinne.

W stanie depresji osoba skarży się na co najmniej dwa z tych objawów:

• ciągły smutek
• depresyjny nastrój, który trwa przez większość dnia i nawraca prawie codziennie od co najmniej dwóch tygodni.

Mogą mu towarzyszyć:

• płacz
• utrata zainteresowań i przyjemności z codziennych czynności, a także z czynności, które są zazwyczaj przyjemne
• zmniejszenie energii lub nienormalne zmęczenie. Chory cierpi na intensywne zmęczenie, często rozpoczynające się rano, i czuje, że ciągle brakuje mu energii. To zmęczenie nie poprawia się dzięki odpoczynkowi lub snowi.

Inne zaburzenia (przynajmniej dwa z niżej wymienionych) też pojawiają się w depresji:

• utrata wiary w siebie i poczucia własnej wartości, poczucie bezużyteczności oraz nadmierne i nieuzasadnione poczucie winy
• negatywne spojrzenie na przyszłość i pesymistyczne myślenie
• myśli o śmierci w ogóle, a czasami o samobójstwie
• spadek zdolności koncentracji, uwagi i zapamiętywania
• pogorszenie snu – staje się on często zbyt krótki z wczesnymi porannymi przebudzeniami, nie przynosi wypoczynku
• utrata apetytu, która może prowadzić do utraty wagi.

Depresja może wpływać na ciało i być odpowiedzialna za:

• liczne bóle
• zaburzenia seksualne z utratą popędu i przyjemności seksualnej
• spowolnienie aktywności lub przeciwnie, pobudzenie.

Osoba z depresją nie zawsze jest świadoma swojej choroby i to właśnie osoby z jej otoczenia powinny być czujne i pomóc jej zgłosić się do lekarza.

U osób starszych depresja niesie ze sobą wysokie ryzyko samobójstwa. Dlatego ważne jest, aby rozpoznać depresję, która może też spowodować dolegliwości fizyczne czy problemy z pamięcią lub uwagą).

Przebieg i leczenie depresji

Czas trwania pierwszego epizodu depresyjnego jest zmienny (od kilku tygodni do kilku miesięcy). Większość epizodów depresyjnych trwa mniej niż sześć miesięcy. Jeśli epizod depresyjny jest odizolowany, nie ma nawrotów, to mówimy o powrocie do zdrowia.

Jednak nawrót choroby może nastąpić mniej lub bardziej szybko. Jeśli okresy poprawy między epizodami depresyjnymi są coraz krótsze, to mamy do czynienia z ciężką depresją. Dzięki odpowiedniemu leczeniu i kontroli ryzyko nawrotu objawów depresji i cierpienia jest znacznie zmniejszone. Czasem niektóre objawy depresji się utrzymują: najczęściej są to problemy ze snem, jedzeniem i seksem, chroniczne zmęczenie, niepokój, pesymizm, niska samoocena, brak motywacji, zmniejszone uczucia emocjonalne, oraz utrzymywanie się depresyjnych myśli. Depresja przewlekła występuje, gdy zaburzenie depresyjne trwa dłużej niż dwa lata.

Myśli samobójcze są częstym zjawiskiem w depresji. To ważne, żeby porozmawiać o tym z lekarzem i Twoimi bliskimi. Zdecydowana większość ludzi z myślami samobójczymi nie próbuje się zabić. Ale nie należy lekceważyć ryzyka samobójstwa. Najczęściej to nieleczona depresja prowadzi do samobójstwa. Wczesna diagnoza i leczenie zaburzeń depresyjnych mają zatem ogromne znaczenie.

Lekarz szuka przyczyny i właściwego rozwiązania, pytając chorego o przeszłość jego i rodziny. Jeśli chory się zgodzi, lekarz może również porozmawiać z niektórymi krewnymi. Ocenia dotkliwość epizodu depresyjnego: czy jest on łagodny, umiarkowany czy poważny? Jaki jest wpływ depresji na życie codzienne, rodzinne i zawodowe? Czy istnieje ryzyko samobójstwa? Czy są inne objawy psychologiczne: halucynacje, urojenia? Pyta, co powoduje u chorego ból.

Leczenie depresji jest wynikiem współpracy pomiędzy osobą w depresji a jej lekarzem rodzinnym, psychiatrą i ewentualnie innymi pracownikami służby zdrowia. Czasem konieczne jest umieszczenie chorego w szpitalu.  

Psychoterapia jest zalecana we wszystkich rodzajach depresji. Zmniejsza objawy depresyjne, częstotliwość nawrotów lub prowadzi do trwałego wyleczenia. Istnieje kilka rodzajów psychoterapii: o wyborze właściwej porozmawiaj z Twoim lekarzem psychiatrą.

Leki antydepresyjne są przepisywane w celu zmniejszenia objawów depresji i jej skutków. Wybór leku jest dostosowany do każdego człowieka w zależności od cech jego choroby i z konkretnymi zaleceniami dotyczącymi stosowania. Regularne przyjmowanie leków jest niezbędne. Przerwanie leczenia antydepresyjnego, jeśli jest uzasadnione, powinno być stopniowe, aby zapobiec nawrotowi choroby.

Leki antydepresyjne czasem powodują działania niepożądane, na przykład: senność w ciągu dnia, niebezpieczną w przypadku prowadzenia pojazdów lub przeciwnie, nadmierne podniecenie. Czasem powodują też zaparcia, przyrost lub utratę masy ciała, suchość w ustach, spadek ciśnienia krwi, zaburzenia erekcji. Wszelkie działania niepożądane zgłaszaj swojemu lekarzowi, który pomoże dostosować odpowiednie leki.

Jak wspierać siebie

Najważniejsze dla utrzymania dobrego nastroju i samopoczucia jest prowadzenie higienicznego i zdrowego trybu życia.

1. Sen – powinien być regularny, ciągły o odpowiednio długi (ok. 8 godzin dziennie, choć dla każdego człowieka optymalna liczba godzin snu jest inna). 
2. Relacje z innymi – powinny być bliskie, szczere i autentyczne. Spotykaj się z przyjaciółmi i rodziną, dzwoń do znajomych, dziel się kłopotami i smutkami. Szukaj wsparcia emocjonalnego i potwierdzenia, że nie jesteś sam.
3. Ograniczenie stresu – powinno być priorytetem. Staraj się podchodzić do trudności z większym dystansem i umiejętnie je interpretuj, jako coś normalnego, co przydarza się wszystkim i z czym można dać sobie radę. 
4. Drobne przyjemności – powinieneś sprawiać i sobie, i swoim bliskim. Zrób listę rzeczy, które dają wam radość, i po kolei je realizuj. Może być wspólny spacer, słuchanie ulubionej muzyki albo kawa w miłym miejscu.
5. Relacja ze sobą – powinna być dobra. Lepsze poznanie własnych uczuć i potrzeb sprzyja dobremu samopoczuciu. Do poznawania siebie możesz wykorzystać relaksację, modlitwę, medytację czy pisanie pamiętnika.
6. Aktywność fizyczna – powinna być uprawiana co najmniej 3 razy w tygodniu przez ok. 45 minut (zgodnie z zaleceniami WHO). Zmniejsza nasilenie depresji i pomaga też jej zapobiegać. Ćwiczenia (zwłaszcza aerobowe) podnoszą poziom endorfin (hormonów szczęścia) oraz serotoniny, obniżają poziom kortyzolu (hormonu stresu), łagodzą napięcie mięśniowe oraz redukują stres.

Jak wspierać innych w depresji

1. Nie bądź zbyt szybki, nie przytłaczaj chorego rozpędem i rozmachem swego działania.
2. Nie rób za chorego wszystkiego, pozostaw margines dla jego aktywności.
3. Nie uszczęśliwiaj na siłę. Uzgadniaj z chorym zakres i kierunek pomocy.
4. Spróbuj zachęcić chorego do ćwiczeń fizycznych – ale nie na siłę. Najpierw wystarczy coś małego, np. 5-minutowy spacer, a wraz z poprawą samopoczucia można zwiększać czas i intensywność ruchu.
5. Bądź wytrwały. Wielokrotnie powtarzaj, że będzie dobrze, że z depresji można się wyleczyć – i nie trać przy tym cierpliwości
6. Unikaj łatwego pocieszania i komunałów. Nie mów np. „Przesadzasz”, „Ogarnij się”, „Rusz się”, „Mnie też nie jest łatwo”. To bardzo zraża osoby chore i sprawia, że czują się jeszcze bardziej niezrozumiane i samotne.
7. Nie podważaj autorytetu lekarza. Ważne, aby pacjent mu wierzył.
8. Jeśli osoba chora będzie mówić o samobójstwie, informuj o tym lekarza i inne bliskie osoby, nawet jeśli poprosiła Cię o zachowanie tajemnicy.

Gdzie szukać pomocy

116 123

Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych w kryzysie emocjonalnym, czynny przez 7 dni w tygodniu w godz. 14.00–22.00

116 111

Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu

800 108 108

Bezpłatny telefon wsparcia, czynny od poniedziałku do niedzieli (z wyjątkiem dni świątecznych) w godz. 14.00–20.00

121 212

Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu

22 635 09 54

Telefon zaufania dla osób starszych, czynny w poniedziałek, środę, czwartek w godz. 17.00–20.00